मौलाना अबुल कलाम आजाद यांच्या स्मृतिदिनाच्या निमित्ताने..

🔰 आज 22 फेब्रुवारी....

"हिंदू आणि मुसलमान हे एका सुंदर बागेतील दोन फुलांसारखे आहेत. त्यांना वेगळे करणे म्हणजे भारताच्या अस्तित्वालाच धोका पोहोचवणे आहे." - मौलाना अबुल कलाम आजाद

स्वतंत्र भारताचे पहिले शिक्षण मंत्री भारतरत्न मौलाना अबुल कलाम आजाद यांचा आज स्मृतिदिन.. त्यानिमित्ताने.. त्यांच्या कार्याचं स्मरण..

मौलाना अबुल कलाम आजाद यांचा जन्म 11 नोव्हेंबर 1888 रोजी मक्का, सौदी अरेबिया येथे झाला. त्यांचे मूळ नाव मौलाना सय्यद अबुल कलाम गुलाम मुहिउद्दीन अहमद होते. त्यांचे वडील मौलाना खैरुद्दीन एक धार्मिक विद्वान होते आणि आई अरबी वंशातील होती. लहानपणीच त्यांचे कुटुंब भारतात कोलकात्यात स्थलांतरित झाले.

अबुल कलाम आजाद यांनी पारंपरिक इस्लामिक शिक्षण घेतले, तसेच उर्दू, फारसी, हिंदी आणि इंग्रजी भाषांवर प्रभुत्व मिळवले. त्यांनी आपल्या विचारसरणीत आधुनिकीकरण व सुधारणा करण्यावर भर दिला.

🔰स्वातंत्र्य चळवळ आणि राजकीय योगदान..

अबुल कलाम आजाद हे भारताच्या स्वातंत्र्यलढ्यात महत्त्वाची भूमिका बजावणारे नेते होते.

1. क्रांतिकारी विचारसरणी आणि पत्रकारिता..

त्यांनी 'अल-हिलाल' आणि 'अल-बलाघ' ही वृत्तपत्रे सुरू करून ब्रिटिश राजवटीविरोधात प्रचार केला.

यामुळे ब्रिटिश सरकारने त्यांची वृत्तपत्रे बंद केली आणि त्यांना 1916 मध्ये नजरकैदेत ठेवले.

2. भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस आणि नेतृत्व..

1920 मध्ये ते महात्मा गांधींच्या असहकार आंदोलनात सामील झाले.

1923 मध्ये वयाच्या अवघ्या 35व्या वर्षी ते भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसचे सर्वात तरुण अध्यक्ष झाले.

त्यांनी 1940 मध्ये पुन्हा काँग्रेसचे अध्यक्षपद स्वीकारले आणि भारत छोडो आंदोलन (1942) मध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावली.

3. हिंदू-मुस्लीम ऐक्याचे पुरस्कर्ते..

त्यांनी हिंदू-मुस्लीम ऐक्यासाठी सातत्याने प्रयत्न केले.

पाकिस्तानच्या निर्मितीला त्यांनी विरोध केला आणि भारतातच मुसलमानांनी राहावे असा आग्रह धरला.

🔰स्वतंत्र भारतातील योगदान...

स्वातंत्र्यानंतर 15 ऑगस्ट 1947 रोजी अबुल कलाम आजाद यांना स्वतंत्र भारताचे पहिले शिक्षणमंत्री म्हणून नेमण्यात आले. त्यांनी शिक्षणाच्या विकासासाठी पुढील महत्त्वपूर्ण कार्य केले:

1. युनेस्कोच्या धर्तीवर शैक्षणिक विकास..

1951 मध्ये युनिव्हर्सिटी ग्रँट्स कमिशन (UGC) ची स्थापना.

IITs, IIMs आणि वैज्ञानिक शिक्षण संस्थांना चालना दिली.

1952 मध्ये भारतीय सांस्कृतिक परिषदेची (ICCR) स्थापना.

2. शालेय शिक्षण आणि साक्षरता मोहीम..

त्यांनी सर्वांसाठी मोफत आणि सक्तीचे प्राथमिक शिक्षण लागू करण्यावर भर दिला.

केन्द्रीय माध्यमिक शिक्षण मंडळ (CBSE) आणि NCERT ची स्थापना करण्यात पुढाकार घेतला.

3. हिंदी व अन्य भारतीय भाषांचा प्रसार..

त्यांनी हिंदी भाषेला प्रोत्साहन दिले, पण अन्य भारतीय भाषांचे संवर्धन करण्यावरही भर दिला.

🔰पुरस्कार आणि सन्मान...

1958 मध्ये 'भारतरत्न' पुरस्काराने सन्मानित.

'राष्ट्रीय शिक्षण दिन' (11 नोव्हेंबर) त्यांच्या जयंतीनिमित्त साजरा केला जातो.

दिल्लीतील मौलाना आजाद मेडिकल कॉलेज आणि मौलाना आजाद राष्ट्रीय उर्दू विद्यापीठ त्यांच्या कार्याची आठवण करून देतात.

🔰मृत्यू आणि वारसा..

मौलाना अबुल कलाम आजाद यांचे निधन 22 फेब्रुवारी 1958 रोजी झाले. त्यांचे योगदान आजही भारतीय शिक्षण आणि सामाजिक सुधारणा क्षेत्रात प्रेरणादायी ठरते.

मौलाना अबुल कलाम आजाद हे केवळ एक स्वातंत्र्यसैनिक नव्हते, तर आधुनिक भारताचे शिल्पकार होते. त्यांचे शिक्षण क्षेत्रातील योगदान, राष्ट्रीय एकात्मतेसाठीचे प्रयत्न आणि हिंदू-मुस्लीम ऐक्यासाठी घेतलेली भूमिका आजही अत्यंत महत्त्वपूर्ण मानली जाते.

-लेख संकलन आणि संपादन इंटरनेटवरील माहितीवरून.✍🏻

-एक पुस्तकप्रेमी आणि समाजमाध्यमकार..

#विद्यार्थीमित्र प्रा.रफीक शेख 

🎓 डॉ. ए.पी.जे.अब्दुल कलाम विद्यार्थी फाउंडेशन, परभणी.

https://www.vidhyarthimitra.com