क्रांतिकारी मार्क्सवादी कवी कॉम्रेड फैज अहमद फैज यांच्या जयंतीनिमित्ताने... ✍️

🔰आज : 13 फेब्रुवारी.. 

क्रांतिकारी मार्क्सवादी कवी कॉम्रेड फैज अहमद फैज यांच्या जयंतीनिमित्ताने... ✍️

हम देखेंगे

लाज़िम है कि हम भी देखेंगे

वो दिन कि जिसका वादा है

जो लौह-ए-अज़ल में लिखा है

कॉम्रेड फैज अहमद फैज: एक क्रांतिकारी मार्क्सवादी कवी..

फैज अहमद फैज हे 20 व्या शतकातील सर्वात प्रभावशाली उर्दू कवींमध्ये गणले जातात. त्यांचे काव्य केवळ साहित्यिक सौंदर्याने समृद्ध नव्हते, तर ते सामाजिक न्याय, मार्क्सवादी विचारसरणी आणि क्रांतिकारी चळवळींचे प्रतिबिंब होते. त्यांनी आपल्या लेखणीतून दडपशाही, अन्याय आणि गुलामगिरी विरोधात आवाज उठवला. त्यांच्या कवितांमध्ये प्रेम, क्रांती आणि सामाजिक परिवर्तन यांचा अद्वितीय संगम पाहायला मिळतो.

🔰प्रारंभिक जीवन आणि शिक्षण...

फैज अहमद फैज यांचा जन्म 13 फेब्रुवारी 1991 रोजी सियालकोट (आताच्या पाकिस्तानमध्ये) येथे झाला. त्यांचे वडील सुल्तान मुहम्मद खान हे एक प्रतिष्ठित वकील आणि स्वातंत्र्यसेनानी होते. घरात शैक्षणिक आणि बौद्धिक वातावरण असल्याने फैज यांना लहानपणापासूनच साहित्याची गोडी लागली. त्यांनी लाहोरच्या गव्हर्नमेंट कॉलेजमधून इंग्रजी आणि अरबी विषयांत पदवी घेतली. पुढे ते उर्दू काव्यलेखनाकडे वळले.

🔰काव्य आणि विचारसरणी..

फैज यांच्या कवितांमध्ये प्रेम आणि क्रांती यांचा समतोल साधलेला दिसतो. ते प्रेमकवी होते, पण त्यांचे प्रेम केवळ वैयक्तिक नव्हते; त्यात सामाजिक संघर्ष आणि लोकशाहीचा आशय होता.

त्यांच्या प्रसिद्ध कविता:.. ✍️

"मुझसे पहली सी मोहब्बत मेरे महबूब न मांग" – या कवितेत त्यांनी प्रेमाच्या रूढ कल्पनांना आव्हान दिले आणि समाजातील दारिद्र्य, अन्याय यावर भाष्य केले.

"हम देखेंगे" – ही कविता पाकिस्तानातील लष्करी राजवटीविरोधातील क्रांतिकारी घोषणा बनली. ती आजही अन्यायाविरोधातील संघर्षात लोक गातात.

"बोल कि लब आज़ाद हैं तेरे" – अभिव्यक्ती स्वातंत्र्य आणि राजकीय गुलामी विरोधातील सर्वात सशक्त घोषणा मानली जाते.

फैज यांच्या लेखणीत मार्क्सवादी विचारांचा प्रभाव स्पष्ट दिसतो. त्यांनी माणसाच्या मुक्तीला सर्वांत जास्त महत्त्व दिले आणि श्रमिकांच्या हक्कांसाठी लढा दिला.

🔰मार्क्सवाद आणि राजकीय भूमिका..

फैज अहमद फैज हे मार्क्सवादी विचारसरणीशी घट्ट जोडले गेले. त्यांनी ब्रिटिश साम्राज्यविरोधी चळवळींमध्ये भाग घेतला आणि दुसऱ्या महायुद्धात ब्रिटिश सेनेत अधिकारी म्हणून काम केले. मात्र, स्वातंत्र्यानंतर त्यांनी पाकिस्तानात डाव्या चळवळींना चालना दिली.

त्यांची सर्वांत महत्त्वाची भूमिका पाकिस्तान कम्युनिस्ट पक्षाशी संबंधित होती. त्यांनी "प्रोग्रेसिव्ह रायटर्स असोसिएशन" आणि "अवामी जम्हूरियत" या संघटनांतून समाजवादी आणि श्रमिकांच्या हक्कांसाठी लढा दिला.

1951 मध्ये त्यांना तथाकथित ‘रावळपिंडी कट प्रकरणा’त अटक झाली आणि चार वर्षे तुरुंगवास भोगावा लागला. त्यानंतरही त्यांचे लेखन आणि विचार प्रवाह थांबले नाहीत.

🔰सामाजिक योगदान आणि क्रांतिकारी भूमिका..✍️

फैज अहमद फैज यांनी आपले संपूर्ण जीवन सामाजिक न्याय, मानवाधिकार आणि लोकशाहीच्या मूल्यांसाठी अर्पण केले.

▶️ साहित्यिक योगदान:... ✍️

उर्दू काव्यात क्रांतिकारी विचार आणले.

"नक्श-ए-फरियादी", "दस्त-ए-सबा", "सर-ए-वादा" यांसारखे प्रसिद्ध काव्यसंग्रह प्रकाशित केले.

गझल आणि कविता यांचा वापर करून त्यांनी सामाजिक परिवर्तनासाठी जनजागृती केली.

▶️पत्रकारिता आणि संपादन:.. ✍️

"पाकिस्तान टाइम्स" या समाजवादी विचारसरणीच्या वर्तमानपत्राचे संपादन केले.

माध्यमांचा वापर करून लोकशाही विरोधी शक्तींवर टीका केली.

▶️शांतता आणि आंतरराष्ट्रीय एकता:.. ✍️

फैज यांनी भारत-पाकिस्तान शांतता चर्चेत सक्रिय भाग घेतला.

1978 मध्ये त्यांना सोव्हिएत संघाने "लेनिन शांतता पुरस्कार" देऊन सन्मानित केले.

▶️फैज यांचा प्रभाव आणि वारसा...✍️

फैज अहमद फैज यांचा प्रभाव आजही संपूर्ण दक्षिण आशियात जाणवतो. त्यांची कविता अनेक लोकशाही आणि मानवाधिकार चळवळींमध्ये घोषवाक्य म्हणून वापरली जाते. त्यांनी समाजवाद, मानवतावाद आणि लोकशाही या मूल्यांसाठी संघर्ष केला.

त्यांच्या विचारसरणीचा प्रभाव भारत, पाकिस्तान, बांगलादेश आणि इतर देशांतील साहित्यिक आणि सामाजिक कार्यकर्त्यांवर पडला.

फैज अहमद फैज हे केवळ कवी नव्हते, तर ते क्रांतिकारी विचारवंत होते. त्यांनी आपल्या लेखणीतून समाजवादी विचार मांडले आणि दडपशाहीला विरोध केला. त्यांच्या कविता आजही क्रांतीचा आवाज बनून जगभरात गाजत आहेत. त्यांचे जीवन आणि साहित्य हे अन्यायाविरोधातील संघर्षासाठी प्रेरणा देणारे आहे.

त्यांचे शब्द, "हम देखेंगे," हे केवळ कविता नाही, तर ते आशेचे आणि परिवर्तनाचे प्रतीक आहे.

आज त्यांचा जन्मदिवसाच्या निमित्ताने त्यांचा कार्यास सलाम.. 🙏

-एक पुस्तकप्रेमी आणि समाजवादी वैचारिक अभिव्यक्ती..

-लेख संकलन आणि संपादन इंटरनेटवरील माहितीवरून.✍🏻

#विद्यार्थीमित्र प्रा.रफीक शेख 

🎓 डॉ. ए.पी.जे.अब्दुल कलाम विद्यार्थी फाउंडेशन, परभणी.

https://www.vidhyarthimitra.com