🎓आज 8 मार्च : जागतिक स्त्री दिन.. ✍️

प्रत्येक क्षेत्रात, प्रत्येक क्षणाला, समाजात स्वतःच्या कर्तृत्वाचा ठसा उमटवत, परिस्थितीला निर्धाराने सामोरे जात, संघर्षाला जिद्दीने सामोरे जाऊन स्वतःचं अस्तित्व सिद्ध करणाऱ्या, स्वप्नांना बळ देणाऱ्या, स्वतःचा मार्ग स्वतःच शोधणाऱ्या आणि जगासाठी प्रेरणास्त्रोत ठरणाऱ्या प्रत्येक स्त्रीला महिला दिनाच्या हार्दिक शुभेच्छा आणि सदिच्छा... 🌹

आजच्या पुरुषप्रधान संस्कृतीत महिलांच्या वेगवेगळ्या पैलूंवर विचार करण्यास भाग पाडणारे 100 महत्त्वाचे प्रश्न विविध माध्यमांवर चर्चेत आहेत. हे प्रश्न कोणत्याही पुरुषाला किंवा सामाजिक व्यवस्थेला सभ्य आणि विचारप्रवर्तक पद्धतीने विचारता येतील. यामुळे 'स्त्रियांचे संविधानिक हक्क', तसेच तिचे नैसर्गिक आणि मूलभूत अधिकार अबाधित राहतील.

#जागतिक_महिला_दिन, #worldwomensday 

आपल्या कुटुंबातील आई, पत्नी, मुलगी किंवा आपल्या अवतीभोवती असलेल्या प्रत्येक स्त्रीबद्दल आपण किती संवेदनशील आहोत? तिच्या कर्तृत्वाला किती मान्यता देतो? समाजातील तिची भूमिका, तिच्या सुरक्षिततेबाबतची जबाबदारी, तिच्या मानसिक, सामाजिक, आर्थिक आणि शारीरिक स्वास्थ्याविषयी आपण विचार करतो का?

प्रत्येक पुरुषाने स्वतःला विचारायला हवे—स्त्रियांच्या सन्मानासाठी आणि समानतेसाठी माझी भूमिका काय आहे? या प्रश्नांची उत्तरं शोधण्याचा आणि स्त्री-पुरुष समानता प्रत्यक्षात आणण्यासाठी पावले उचलण्याचा वेळ आता आली आहे.!

आम्ही काही प्रश्न संकलित केले असून, त्यांत AI चीं मदत घेतली असून, काही प्रश्न मात्र खरंच अंतर्मुख करणारे आहेत..

🔰 सामाजिक सुरक्षितता आणि मानसिक आधार...?

1. महिलांना सुरक्षित वाटण्यासाठी समाजात कोणते मूलभूत बदल आवश्यक आहेत?

2. स्त्रियांवरील हिंसाचार रोखण्यासाठी पुरुषांची भूमिका काय असावी?

3. मानसिक आरोग्यासाठी पुरुष आणि समाज महिलांना कितपत आधार देतात?

4. महिलांचे मत, भावना, आणि अनुभव ऐकण्याची मानसिकता समाजात का कमी आहे?

5. स्त्रियांना त्यांच्या निर्णयांमध्ये स्वायत्तता मिळावी यासाठी तुम्ही काय प्रयत्न करू शकता?

🔰आर्थिक स्वातंत्र्य आणि सुरक्षितता...?

6. घरातील महिलांच्या आर्थिक योगदानाकडे गांभीर्याने पाहिले जाते का? का नाही?

7. महिलांना आर्थिकदृष्ट्या स्वतंत्र बनण्यासाठी पुरुषांचा आणि कुटुंबाचा काय सहभाग असू शकतो?

8. वारशाच्या मालमत्तेवर महिलांचा समान अधिकार आहे का? तो तितक्याच सहज मिळतो का?

9. महिलांनी स्वतःच्या नावावर घर, जमीन, व्यवसाय असावा, असे तुम्हाला वाटते का?

10. पगाराच्या असमानतेवर तुमचे काय मत आहे? पुरुष आणि स्त्रीला समान कामासाठी समान वेतन मिळते का?

🔰भय-भिती आणि शारीरिक सुरक्षितता..?

11. महिलांना रस्त्यावर, कामाच्या ठिकाणी, किंवा घरातही असुरक्षित वाटते, हे बदलण्यासाठी समाज काय करू शकतो?

12. रात्री किंवा निर्जन ठिकाणी महिलांनी फिरू नये, असा सल्ला दिला जातो; पण पुरुषांच्या वर्तनावर का प्रश्न विचारले जात नाहीत?

13. मुलींना बालपणीपासूनच "हे करू नकोस, तिथे जाऊ नकोस" असं का शिकवलं जातं?

14. महिलांनी स्वतःला सुरक्षित ठेवण्यासाठी सतत सतर्क राहावं लागतं, पण पुरुषांच्या वागणुकीबद्दल समाज किती गंभीर आहे?

15. स्त्रियांवरील अत्याचारांबाबत अनेक पुरुष निष्क्रीय का असतात?

🔰 शैक्षणिक, सामाजिक आणि सांस्कृतिक स्वातंत्र्य..?

16. अनेक घरांमध्ये मुलींच्या शिक्षणाला दुय्यम का मानले जाते?

17. महिलांनी कोणत्या क्षेत्रात करिअर करावं हे ठरवण्याचा अधिकार कुटुंब आणि समाजाला आहे का?

18. महिलांच्या पोशाखावर समाज एवढा का लक्ष ठेवतो?

19. "सुसंस्कृत स्त्री" कोणत्या निकषांवर ठरवली जाते, आणि हे निकष योग्य आहेत का?

20. स्त्री आणि पुरुष दोघांनाही घरगुती जबाबदाऱ्या समान वाटून घ्यायला हव्यात, असे तुम्हाला वाटते का?

🔰 राजकीय आणि कायदेशीर अधिकार..?

21. स्त्रियांना राजकारणात सक्रिय सहभागी होण्यास कितपत प्रोत्साहन दिले जाते?

22. महिला नेत्यांबद्दल समाजात वेगळी मते असतात का? का?

23. विवाह आणि घटस्फोटाच्या कायद्यांमध्ये स्त्रियांसाठी अजून सुधारणा करणे गरजेचे आहे का?

24. स्त्रियांवरील गुन्ह्यांसाठी असलेले कायदे तितके प्रभावी आहेत का?

25. एखादी स्त्री जर बंडखोर विचारांची असेल तर समाज तिला का वेगळ्या नजरेने पाहतो?

🔰मानसिक आणि भावनिक आधार..?

26. महिलांच्या भावनिक गरजा समजून घेण्यासाठी पुरुष प्रयत्न करतात का?

27. महिलांनी आपले मत ठामपणे मांडले, तर त्यांना "आवाज चढवणारी" किंवा "आगाऊ" का म्हटले जाते?

28. मानसिक तणाव आणि चिंता यावर बोलायला महिलांना समाजात मोकळेपणाने वाव आहे का?

29. स्त्रिया आणि पुरुष या दोघांसाठीही भावना व्यक्त करणे समान महत्त्वाचे नाही का?

30. "तू मुलगी आहेस, तुला सहन करावे लागेल" असे सांगणे योग्य आहे का?

🔰लैंगिकता आणि स्त्रियांच्या इच्छांचा सन्मान..?

31. स्त्रियांनाही लैंगिक इच्छा आणि गरजा असू शकतात, हे स्वीकारायला समाज का तयार नाही?

32. विवाहामध्ये महिलांच्या संमतीला किती महत्त्व दिले जाते?

33. "सतीत्व" किंवा "पवित्रता" ही फक्त महिलांसाठीच का निकष मानली जाते?

34. महिलांनी आपल्या शरीरावर स्वतः हक्क असावा असे तुम्हाला वाटते का?

35. महिलांना त्यांच्या शरीराविषयी लाज वाटावी, असे विचार आजही का पसरले आहेत?

🔰मातृत्व आणि कौटुंबिक जबाबदाऱ्या...?

36. मूल होऊ नये, असा निर्णय घेतल्यास महिलांवर टीका केली जाते, पण पुरुषांबद्दल असे का होत नाही?

37. आई बनल्यानंतर महिलांच्या करिअरवर परिणाम होतो, पण पुरुषांवर तेवढा का होत नाही?

38. पुरुषांनीही पालकत्वाची जबाबदारी समान घ्यायला हवी असे वाटते का?

39. घरातील कामे आणि मुलांचे संगोपन हे फक्त महिलांचे कर्तव्य आहे का?

40. महिलांना सासर आणि माहेर या दोन्हीकडून तितकाच भावनिक आधार मिळतो का?

🔰कामकाज आणि व्यावसायिक आयुष्य..?

41. महिलांना नेतृत्वाच्या संधी कमी का दिल्या जातात?

42. पुरुषांच्या तुलनेत महिलांना अनेकदा अधिक सिद्ध करून दाखवावे लागते, असे तुम्हाला वाटते का?

43. स्त्री सहकाऱ्यांवर पुरुष कसे वागतात? तेच वर्तन पुरुष सहकाऱ्यांसोबत असते का?

44. ऑफिसमध्ये महिलांच्या क्षमतेपेक्षा त्यांच्या लूक किंवा वागणुकीवर का चर्चा केली जाते?

45. महिलांना कामाच्या ठिकाणी सुरक्षित वाटते का?

🔰सामाजिक आणि धार्मिक बंधने..?

46. धार्मिक परंपरांमध्ये महिलांना दुय्यम स्थान का दिले जाते?

47. मंदिर, मशिदी किंवा इतर ठिकाणी महिलांसाठी वेगळी बंधने का असतात?

48. महिला महत्त्वाच्या निर्णय प्रक्रियेत का कमी दिसतात?

49. काही परंपरा आणि रूढी स्त्रियांना डावलणाऱ्या आहेत, त्या बदलल्या पाहिजेत असे वाटते का?

50. "चांगली मुलगी" किंवा "योग्य स्त्री" या संकल्पना ठरवण्याचा अधिकार कोणाचा असावा?

🔰स्त्रिया आणि स्वातंत्र्य..?

51. महिलांनी एकटं राहण्याचा किंवा फिरण्याचा निर्णय घेतला तर त्यांच्याकडे वेगळ्या नजरेने पाहिलं जातं, असं का?

52. एकट्या स्त्रीला घर भाड्याने देताना किंवा तिच्या आर्थिक निर्णयांना दुय्यम का मानले जाते?

53. विवाह केलाच पाहिजे असा अट्टहास समाज का करतो?

54. स्त्रीच्या यशाच्या मागे "तिला कोणीतरी मदत केली असेल" असा विचार का केला जातो?

55. महिलांनी स्वतःच्या आयुष्याचे निर्णय स्वतंत्रपणे घेण्याचा अधिकार पूर्णपणे मिळतो का?

🔰शिक्षण आणि महिला सशक्तीकरण..?

56. महिलांचे शिक्षण का कमी महत्त्वाचे मानले जाते, विशेषतः ग्रामीण भागात?

57. उच्च शिक्षण घेतलेल्या महिलांनाही कुटुंबाची परवानगी घेऊनच निर्णय घ्यावा लागतो, असं का?

58. मुलींनी स्वतःचा व्यवसाय सुरू करावा, असे प्रोत्साहन समाजात का कमी दिसते?

59. स्त्री सशक्तीकरणाबद्दल बोलले जाते, पण प्रत्यक्ष कृतीत किती बदल झाले आहेत?

60. स्त्रियांना "स्वत:च्या पायावर उभे राहणे" शिकवले जाते, पण त्या निर्णय घेतल्यावर विरोध का केला जातो?

🔰महिलांचा आवाज आणि मतस्वातंत्र्य..?

61. घरगुती निर्णयांमध्ये महिलांची मते का उपेक्षित केली जातात?

62. स्त्रियांना राजकीय चर्चांमध्ये सक्रिय सहभाग घेण्यास कितपत प्रोत्साहन दिले जाते?

63. समाजातील प्रमुख धोरणे ठरवताना महिलांचा आवाज पुरेसा ऐकला जातो का?

64. महिलांनी सामाजिक आणि धार्मिक परंपरांविरोधात आवाज उठवला, तर त्यांना विरोध का सहन करावा लागतो?

65. कुटुंबातील मुलींनी आणि स्त्रियांनी घरगुती किंवा समाजातील अन्यायांविरोधात बोलणे हे सहज शक्य आहे का?

🔰 स्त्री-पुरुष समानता आणि जबाबदाऱ्या...?

66. समानतेचा विचार करताना फक्त स्त्रियांवरच जबाबदारी का टाकली जाते?

67. मुलगा रडला, भावना व्यक्त केली तर त्याला "कमकुवत" का समजले जाते? यामुळे स्त्रियांवर काय परिणाम होतो?

68. स्त्रीला करिअर आणि घर दोन्ही सांभाळावे लागते, पण पुरुषांकडून हे का अपेक्षित नसते?

69. पुरुषांनी घरकाम केले, मुलांची जबाबदारी घेतली तर त्याचे कौतुक केले जाते, पण महिलांनी केले तर ते सामान्य मानले जाते. असे का?

70. पुरुष प्रधानतेमुळे पुरुषांवरही काही अनावश्यक सामाजिक दबाव येतात का?

🔰विवाहसंस्था आणि महिलांचे हक्क..?

71. मुलीच्या लग्नासाठी हुंडा देणे ही मानसिकता समाजात अजूनही का टिकून आहे?

72. महिलांनी विवाह करावा की नाही, हा पूर्णतः त्यांचा निर्णय असायला नको का?

73. विवाहानंतर स्त्रियांनी नवऱ्याच्या आडनावाचा स्वीकार करावा असा दबाव का असतो?

74. घटस्फोट घेतलेल्या महिलांकडे समाज का वेगळ्या नजरेने पाहतो?

75. पतीच्या घराला ‘माहेर’ म्हणण्याऐवजी ‘आपलं घर’ का म्हणू नये?

🔰माध्यमे आणि महिलांचे चित्रण..?

76. चित्रपट आणि जाहिरातींमध्ये महिलांचे लैंगिकीकरण का केले जाते?

77. सोशल मीडियावर महिलांना त्यांच्या मतांसाठी इतका विरोध किंवा ट्रोलिंग का सहन करावे लागते?

78. महिलांचे यश हे अनेकदा त्यांच्या लूक किंवा वागणुकीवर का अवलंबून ठरवले जाते?

79. "आदर्श स्त्री" ही संकल्पना माध्यमांद्वारे समाजावर लादली जाते का?

80. स्त्रियांना सौंदर्याच्या ठराविक निकषांमध्ये बसवण्याचा प्रयत्न का होतो?

17. स्त्रियांचे आरोग्य आणि समाजाची भूमिका

81. महिलांच्या मासिक पाळीला अजूनही अनेक ठिकाणी टॅबू का मानले जाते?

82. मुलींच्या किशोरावस्थेतील बदलांबद्दल खुल्या चर्चेचा अभाव का आहे?

83. मातृत्वासोबतच महिलांचे मानसिक आरोग्य देखील महत्त्वाचे आहे, पण याकडे दुर्लक्ष का होते?

84. आरोग्य सेवा आणि संशोधनामध्ये महिलांच्या गरजांना तितकेच महत्त्व दिले जाते का?

85. स्त्रियांच्या पुनरुत्पादन आरोग्याशी संबंधित निर्णय त्यांच्या हातात पूर्णपणे आहेत का?

🔰महिलांच्या व्यक्तिस्वातंत्र्याचा विचार..?

86. महिला घराबाहेर एकट्या प्रवास करतात तेव्हा त्यांच्या सुरक्षेची जबाबदारी फक्त त्यांचीच का असते?

87. समाज एकट्या राहणाऱ्या पुरुषांपेक्षा एकट्या राहणाऱ्या महिलांकडे वेगळ्या दृष्टिकोनातून का पाहतो?

88. अविवाहित किंवा घटस्फोटित महिलांना काही ठिकाणी घर भाड्याने मिळणे कठीण का होते?

89. स्त्रीने किती उशिरा घराबाहेर राहावे यावर समाज निर्बंध घालतो, पण पुरुषांवर असे बंधन नसते, का?

90. बाईने जर "नाही" म्हटले, तर ती स्पष्ट नकार आहे हे समजण्याची मानसिकता पुरुषांमध्ये का कमी आहे?

🔰शिक्षण, करिअर आणि स्त्रियांचे योगदान..?

91. स्त्रियांना विज्ञान, तंत्रज्ञान, अभियांत्रिकी, गणित (STEM) क्षेत्रात कमी का पाहिले जाते?

92. महिला उद्योजकांसाठी गुंतवणूकदार मिळवणे अवघड का असते?

93. मुलींना 'पैसे कमवायचे आहेत की नाही' हे विचारण्याऐवजी त्यांना आर्थिकदृष्ट्या सक्षम करण्यावर भर का नाही?

94. पालक मुलींसाठी "स्थिरता" म्हणजे चांगला नवरा, आणि मुलांसाठी चांगले करिअर असे का पाहतात?

95. स्त्रियांनी घराबाहेर जाऊन काम करणे हे अजूनही काही कुटुंबांमध्ये विवादास्पद का मानले जाते?

🔰समाज आणि पुरुषप्रधान मानसिकता..?

96. बायकांना शिकवले जाते की त्यांना आदर मिळवायचा असेल, तर त्यांचे वर्तन "योग्य" असले पाहिजे. पुरुषांना हे का शिकवले जात नाही?

97. स्त्री-पुरुष समानतेचा विचार करताना मुलांना लहानपणापासून समान मूल्ये दिली जातात का?

98. स्त्रिया ज्या गोष्टी करू शकतात त्या पुरुषही करू शकतात, हे स्वीकारायला समाज का तयार नाही?

99. पुरुषांच्या अहंकाराला धक्का लागू नये म्हणून स्त्रियांना अनेकदा त्यांच्या क्षमतांवर मर्यादा का घालाव्या लागतात?

100. पुरुषप्रधान मानसिकता ही केवळ स्त्रियांनाच नाही, तर पुरुषांनाही बळी पाडते, हे स्वीकारले जाते का?

हे सर्व प्रश्न समाज आणि पुरुषप्रधान मानसिकतेला विचार करण्यास भाग पाडणारे आहेत. महिलांचे खरे स्वातंत्र्य आणि समानता ही केवळ चर्चा करण्याची गोष्ट न राहता, ती कृतीत आणण्यासाठी प्रत्येकाने प्रयत्न करणं आवश्यक आहे.

ही यादी महिला सशक्तीकरण, समानता, लैंगिकता, आर्थिक स्वातंत्र्य, विवाह, माध्यमांतील प्रतिमा, आरोग्य आणि समाजाच्या मानसिकतेवर सखोल विचार करायला लावणारी आहे.

पुरुष आणि समाजाने या प्रश्नांवर विचार करून सकारात्मक बदल घडविण्याची जबाबदारी स्वीकारली, तरच महिलांचे खरे स्वातंत्र्य आणि सुरक्षितता शक्य आहे.

- माहिती संकलन आणि संपादन.. ✍️

-एक पुस्तकप्रेमी आणि समाजमाध्यमकार..

#विद्यार्थीमित्र प्रा.रफीक शेख..

Dr. Kalam Group of Education and Research Foundation

🎓 डॉ. ए.पी.जे.अब्दुल कलाम विद्यार्थी फाउंडेशन, परभणी.

https://www.vidhyarthimitra.com