आज शिवजयंतीच्या निमित्ताने "शिवाजी कोण होता?" – गोविंद पानसरे यांच्या पुस्तकाविषयी मित्रांनो... ✍️

|| शिवजयंती सोहळा ||

बहुजन प्रतिपालक, कुळवाडी भूषण राजाचा जन्मोतस्व..

अठरा पगड जातीचा सण म्हणजेच..!

उत्सव शिवजयंतीचा, जयघोष रयतेच्या राजाचा.

माणसाच्या काळजातील राजाची जयंती...

राजाधीराज महाराज श्रीमंत श्री.छत्रपती शिवाजी महाराज

यांना जयंतीदिनी मानाचा मुजरा आणि

सर्वांना शिवजयंतीच्या खूप शुभेच्छा मित्रांनो..!🌹🙏🏻

आज शिवजयंतीच्या निमित्ताने "शिवाजी कोण होता?" – गोविंद पानसरे यांच्या पुस्तकाविषयी मित्रांनो... ✍️

गोविंद पानसरे लिखित "शिवाजी कोण होता?" हे पुस्तक छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या व्यक्तिमत्त्वाचा आणि कार्याचा ऐतिहासिक, सामाजिक आणि राजकीय दृष्टिकोनातून सखोल अभ्यास करते. परंपरागत दृष्टिकोनाच्या पलिकडे जाऊन, शिवाजी महाराज केवळ पराक्रमी योद्धे नव्हते, तर एक समाजसुधारक, प्रजाहितदक्ष आणि दूरदृष्टीचा राज्यकर्ता होते, असा दृष्टिकोन लेखक मांडतात.

📕ह्या पुस्तकातील महत्त्वाचे मुद्दे...✍️

1. शिवाजी महाराज – केवळ योद्धे नव्हे, तर समाजसुधारक..

बहुतांश लोक शिवाजी महाराजांना हिंदू राजाच्याच चौकटीत पाहतात, परंतु गोविंद पानसरे यांनी त्यांना एका व्यापक, समावेशक आणि समाजहित साधणाऱ्या शासकाच्या भूमिकेत मांडले आहे. त्यांनी केवळ मराठ्यांचे राज्य प्रस्थापित करण्यावर भर दिला नाही, तर सर्वधर्मसमभाव, प्रशासनातील पारदर्शकता आणि लोककल्याणकारी उपाययोजना राबविल्या.

2. धर्मनिरपेक्षता आणि सहिष्णुता...

शिवाजी महाराजांच्या कारभारात धर्माचा उपयोग केवळ समाजसंघटनासाठी केला गेला, धर्मांधतेसाठी नाही.

सर्वधर्मीयांना समान संधी: त्यांच्या सैन्यात आणि प्रशासनात मुस्लिम सरदारांसह विविध जाती-धर्मांतील लोक होते.

मशिदींना आणि धार्मिक स्थळांना संरक्षण: युद्धकाळातही त्यांनी कोणत्याही मुस्लिम धार्मिक स्थळाला इजा होऊ दिली नाही.

धर्माच्या नावावर युद्ध नाही: अफजलखानाचा वध किंवा औरंगजेबाशी झालेल्या लढाया ह्या धार्मिक नव्हत्या, तर त्या राजकीय स्वायत्ततेसाठी आणि अन्यायाविरुद्धच्या संघर्षासाठी होत्या.

3. इतिहासाचा वस्तुनिष्ठ दृष्टिकोन...

लेखकाने इतिहासाचा अभ्यास राष्ट्रवादी किंवा धार्मिक चौकटीत अडकवण्याऐवजी सामाजिक-आर्थिक संदर्भात केला आहे.

ब्रिटिश आणि ब्राह्मणवादी इतिहासकारांनी शिवाजी महाराजांचे चुकीचे चित्रण केले: शिवाजी महाराज केवळ मोगलांविरुद्ध लढले असे नाही, तर अन्य हिंदू राजांविरुद्धही संघर्ष केला.

राजकीय हेतूंसाठी इतिहासाचा गैरवापर होऊ नये: शिवाजी महाराजांचे कार्य फक्त हिंदू राष्ट्रवादाच्या चौकटीत पाहणे चुकीचे आहे. त्यांचा वारसा सर्वसमावेशक आहे.

4. लोककल्याणकारी अर्थनीती आणि प्रशासन..

शिवाजी महाराजांनी शासन करताना समाजातील प्रत्येक घटकाचा विचार केला.

शेतकरी आणि कष्टकऱ्यांसाठी धोरणे: जुलमी करप्रणाली हटवून, चौथ आणि सरदेशमुखी यांसारख्या व्यवस्थित करप्रणाली लागू केली.

व्यापार आणि नौदल: आंतरराष्ट्रीय व्यापाराला चालना देण्यासाठी त्यांनी मजबूत सागरीदल (नौदल) उभारले.

सामाजिक समता: जातिव्यवस्थेच्या अडचणी असूनही, प्रशासनात गुणवत्तेला महत्त्व दिले.

5. महिलांचे संरक्षण आणि हक्क..

शिवाजी महाराजांनी स्त्रियांबाबत कठोर धोरण अवलंबले होते.

स्त्रियांवरील अत्याचारास कठोर शिक्षा: त्यांच्या सैन्यातील कोणीही स्त्रियांशी गैरवर्तन केल्यास त्याला कठोर शिक्षा व्हायची.

स्त्रियांच्या सुरक्षिततेसाठी उपाय: युद्धावेळी शत्रूच्या स्त्रियांना संरक्षण देण्याचा आदेश असायचा.

📕पुस्तकावर विविध मतप्रवाह.. ✍️

🔰सकारात्मक अभिप्राय:

✅ अभ्यासपूर्ण आणि ऐतिहासिक दृष्टिकोन: ऐतिहासिक दस्तऐवजांचा संदर्भ घेत, लेखकाने तटस्थ विश्लेषण केले आहे. 

✅ सामाजिक न्याय आणि समतेवर भर: शिवाजी महाराज केवळ एका धर्माचे राजे नव्हते, तर सर्वसमावेशक राज्यकर्ता होते.

✅ नवीन दृष्टिकोन: पारंपरिक कथांपेक्षा अधिक समतोल आणि विचारप्रवर्तक मांडणी.

🔰नकारात्मक अभिप्राय:

❌ परंपरागत विचारसरणीला धक्का: काही जणांना हे पुस्तक शिवाजी महाराजांची प्रतिमा जाणीवपूर्वक बदलण्याचा प्रयत्न करत असल्यासारखे वाटते. 

❌ राजकीय प्रभाव: लेखकाची समाजवादी विचारसरणी पुस्तकाच्या दृष्टिकोनावर प्रभाव टाकते, असे काही समीक्षकांचे मत आहे. 

❌ वादग्रस्त विषय मांडणी: धार्मिक आणि सामाजिक मुद्द्यांवरील स्पष्ट भूमिका काहींना वादग्रस्त वाटतात.

"शिवाजी कोण होता?" हे केवळ शिवाजी महाराजांचे चरित्र नाही, तर इतिहासाकडे पाहण्याचा नवा दृष्टिकोन आहे. शिवाजी महाराजांचा वारसा हा धर्माच्या मर्यादेपलीकडे जाऊन सर्वसमावेशक, समाजहितदर्शी आणि लोकशाहीवादी आहे, हे पुस्तक प्रभावीपणे मांडते.

वाचकाने हे पुस्तक वाचताना समतोल दृष्टिकोन ठेवणे आवश्यक आहे, कारण इतिहासाचे अनेक पैलू असतात आणि त्याचे विश्लेषण वेगवेगळ्या दृष्टिकोनातून करता येते. 

हे पुस्तक ऐतिहासिक अभ्यासासाठी अत्यंत महत्त्वाचे असून, सामाजिक विचारांना चालना देणारे आहे.

शिवाजी महाराजांना केवळ धार्मिक किंवा पराक्रमी योद्धा म्हणून पाहण्याऐवजी, त्यांचा विचार एक दूरदृष्टीचा, न्यायप्रिय आणि प्रजाहितदक्ष शासक म्हणून करावा, असेच हे पुस्तक सुचवते.

-एक शिवमावळा आणि पुस्तकप्रेमी..

-लेख संकलन आणि संपादन इंटरनेटवरील माहितीवरून.✍🏻

#विद्यार्थीमित्र प्रा.रफीक शेख 

🎓 डॉ. ए.पी.जे.अब्दुल कलाम विद्यार्थी फाउंडेशन, परभणी.

https://www.vidhyarthimitra.com