तुम्ही निर्वस्त्र अवस्थेत या जगात आलात आणि निर्वस्त्र अवस्थेतच निघून जाणार आहात, तुम्ही अशक्त जन्माला आलात आणि अशक्तच मरणार आहात. तुम्ही कोणतीही संपत्ती घेऊन आले नव्हता आणि कोणतीही संपत्ती घेऊन जाणार नाही. तुमची पहिली अंघोळ सुद्धा तुम्ही स्वतः केली नव्हती, आणि शेवटची अंघोळ सुद्धा तुम्ही स्वतः करू शकणार नाही.
हीच खरी सत्यता आहे. मग इतका अहंकार कशाचा..? इतकी द्वेषभावना कशासाठी..? इतकी वैरभावना कशासाठी? इतकी स्वार्थी वृत्ती कशासाठी? या पृथ्वीवर आपला वेळ खूपच मर्यादित आहे, आणि आपण तो वेळ या अर्थहीन गोष्टींमध्ये वाया घालवतोय.
क्षणभंगुर जीवनातील शाश्वत सत्य आणि जीवनाचा खरा अर्थ
माणूस जन्माला येतो, तो रिकामा हाती आणि जातोही रिकामा हाती. हे एक अटळ सत्य आहे, ज्याकडे आपण अनेकदा दुर्लक्ष करतो. हा विचार आपल्याला जीवनातील याच मूलभूत सत्याची जाणीव करून देतात. आपण निर्वस्त्र अवस्थेत या जगात येतो आणि त्याच अवस्थेत इथून निघून जातो.
जन्म घेताना आपण असहाय्य असतो आणि मृत्यूसमयीही दुसऱ्यांवर अवलंबून असतो. कोणतीही भौतिक संपत्ती आपण सोबत आणत नाही आणि कोणतीही संपत्ती आपण सोबत घेऊन जाऊ शकत नाही. आपली पहिली आणि शेवटची अंघोळही दुसरेच करतात. हे सत्य इतके स्पष्ट असूनही, आपण अनेकदा भौतिक सुखांच्या आणि क्षणिक गर्वाच्या मागे धावतो.
या जगात आल्यावर आपण ‘माझं-माझं’ करत अनेक गोष्टी जमा करतो. जमीन, जुमला, धन, दौलत, मान, प्रतिष्ठा यांसारख्या भौतिक व सामाजिक संपत्तीच्या मागे आपण आंधळेपणाने धावतो. पण सत्य हे आहे की यापैकी कोणतीही गोष्ट आपली नसते. ती केवळ या नश्वर जगातल्या प्रवासातील तात्पुरती सोबती असते. जसा एखादा प्रवाशी वाटेत सराईत काही वेळ विश्रांती घेतो आणि पुढे निघून जातो, त्याचप्रमाणे या जगातला आपला प्रवासही क्षणिक आहे.
मग प्रश्न पडतो की, जर हे सारं काही क्षणभंगुर आहे, तर मग आपण इतका अहंकार कशासाठी बाळगतो? कशासाठी मनात द्वेष आणि वैरभावना ठेवतो? इतकी स्वार्थी वृत्ती कशासाठी जोपासतो? या पृथ्वीवर आपला जीवनकाल अत्यंत मर्यादित आहे. श्वास घेतलेला प्रत्येक क्षण हा कमी होत जाणारा ठेवा आहे. अशा परिस्थितीत, आपण आपला अमूल्य वेळ क्षुल्लक आणि अर्थहीन गोष्टींमध्ये का वाया घालवतो?
अहंकार ही एक अशी भावना आहे जी माणसाला वास्तवापासून दूर ठेवते. ‘मी’ आणि ‘माझं’ या भोवती फिरणारी ही भावना आपल्याला इतरांपेक्षा श्रेष्ठ आणि मोठे असल्याचा आभास निर्माण करते. पण सत्य हे आहे की आपण सर्व एकाच मातीचे बनलेले आहोत आणि एकाच अंतिम सत्याकडे आपली वाटचाल सुरू आहे.
अहंकारामुळे माणूस इतरांना तुच्छ लेखतो, त्यांच्या भावनांची कदर करत नाही आणि त्यामुळे समाजात दुरावा निर्माण होतो.
द्वेष आणि वैरभावना या मानवी मनातील नकारात्मक ऊर्जा आहेत. त्या केवळ दुसऱ्यांनाच नव्हे, तर स्वतःलाही त्रास देतात. द्वेषामुळे मनात कटुता निर्माण होते आणि सकारात्मक विचार दूर होतात. वैरभावनेतून संघर्ष आणि अशांती जन्म घेते. ज्या जगात आपला मुक्काम इतका छोटा आहे, तिथे इतकी नकारात्मकता घेऊन जगणे खरंच योग्य आहे का?
स्वार्थी वृत्ती माणसाला केवळ स्वतःच्या फायद्याचा विचार करायला शिकवते. दुसऱ्यांच्या गरजा आणि भावना यांच्याकडे दुर्लक्ष केले जाते. यामुळे सामाजिक संबंधांमध्ये कटुता येते आणि एकटेपणा जाणवतो. ज्या समाजात आपण राहतो, त्या समाजासाठी काहीतरी देणे, इतरांच्या मदतीला धावणे यातच जीवनाची खरी धन्यता आहे.
आपण अनेकदा भूतकाळातील दुःख आणि भविष्यातील चिंता यामध्ये आपले वर्तमान बिघडवून टाकतो.
ज्या गोष्टी आपल्या हातात नाहीत, त्यांचा विचार करून आपण आपली मानसिक शांती गमावतो. भूतकाळातील चुकांपासून शिकून पुढे जायचे असते आणि भविष्याची योजना आखायची असते, पण त्यात अडकून पडायचे नसते.
वर्तमानातील प्रत्येक क्षण अनमोल आहे. याच क्षणात आपण आनंद शोधू शकतो, चांगले कर्म करू शकतो आणि प्रेम वाटू शकतो.
या जगात पैसा, संपत्ती, मान-सन्मान हे सर्व महत्त्वाचे आहेत, पण ते जीवनाचे अंतिम ध्येय असू शकत नाहीत. खरी श्रीमंती ही आपल्या चांगल्या कर्मांमध्ये, प्रेमळ स्वभावात आणि समाधानामध्ये आहे. ज्या व्यक्तीने आपले जीवन सकारात्मक दृष्टिकोन, प्रेम आणि करुणेने भरलेले ठेवले आहे, तोच खरा अर्थाने श्रीमंत आहे.
प्रेरणादायी विचारांच्या माध्यमातून आपण जीवनातील या शाश्वत सत्याला अधिक चांगल्या प्रकारे समजू शकतो. संत कबीर म्हणतात, “माटी कहे कुम्हार से, तू क्या रौंदे मोहे। एक दिन ऐसा आएगा, मैं रौंदूंगी तोहे।।” याचा अर्थ माती कुंभाराला म्हणते की तू मला रौंदतो आहेस, पण एक दिवस असा येईल की मी तुला रौंदेन. हे शरीर मातीपासून बनलेले आहे आणि शेवटी मातीतच विलीन होणार आहे. त्यामुळे याचा गर्व करणे व्यर्थ आहे.
स्वामी विवेकानंद म्हणतात, “उठो, जागो और तब तक मत रुको जब तक लक्ष्य प्राप्त न हो जाए।” याचा अर्थ आपल्या जीवनातील ध्येये निश्चित करा आणि ती प्राप्त करण्यासाठी अथक प्रयत्न करा. पण हे ध्येय केवळ भौतिक सुखांपर्यंत मर्यादित नसावे, तर आत्मिक उन्नती आणि इतरांच्या कल्याणासाठीही असावे.
महात्मा गांधींनी सांगितले आहे की, “सत्य, अहिंसा आणि प्रेम हे जीवनातील सर्वात मोठे शस्त्र आहेत.” यांचा उपयोग करून आपण केवळ आपलेच नव्हे, तर इतरांचेही जीवन सुखमय करू शकतो. जीवनातील खरी सुंदरता साधेपणात आहे.
निसर्गाकडे बघा, तो किती सुंदर आणि साधा आहे. आपल्याला जगण्यासाठी आवश्यक असणाऱ्या सर्व गोष्टी तो विनामूल्य देतो. आपणही आपल्या जीवनात साधेपणा आणि कृतज्ञता यांचा स्वीकार करायला हवा.
या जगात आपण एक पाहुणे आहोत. थोड्या दिवसांसाठी आलेलो आहोत. या काळात आपण प्रेम, करुणा आणि सद्भावनेचे बीज पेरून जायला हवे. जेणेकरून आपण गेल्यानंतरही आपल्या चांगल्या कर्मांची फळे या जगात टिकून राहतील.
म्हणूनच, अहंकार, द्वेष आणि स्वार्थ यांसारख्या नकारात्मक भावनांना दूर ठेवा आणि आपल्या मर्यादित वेळेचा सदुपयोग चांगल्या कर्मे करण्यासाठी करा. प्रेम वाटून, मदत करून आणि सकारात्मक दृष्टिकोन ठेवून आपण आपले जीवन अधिक अर्थपूर्ण आणि आनंदी बनवू शकतो. हेच जीवनातील शाश्वत सत्य आहे आणि याचमध्ये जीवनाचा खरा अर्थ दडलेला आहे.
धन्यवाद मित्रांनो..! 🙏
लेख आवडला असेल, तर आपल्या प्रियजनांसोबत नक्कीच शेअर करा.
सकारात्मक विचार शेअर करणे हीच मानसिक आणि सामाजिक शक्ती वाढवण्याची सर्वात मोठी ताकद आहे. जेव्हा आपण प्रेरणादायक विचार इतरांसोबत वाटतो, तेव्हा ती ऊर्जा द्विगुणित होते आणि आपले जीवन अधिक सकारात्मक आणि समृद्ध बनते. त्यामुळे, चांगल्या गोष्टी शेअर करत राहा आणि एकमेकांना पुढे जाण्यास प्रेरित करा मित्रांनो..!
-विचार संकलन आणि संपादन.. ✍️
-एक पुस्तकप्रेमी आणि समाजमाध्यमकार..
#विद्यार्थीमित्र प्रा.रफीक शेख
The Spirit of Zindagi Foundation
🎓 डॉ. ए.पी.जे.अब्दुल कलाम विद्यार्थी फाउंडेशन, परभणी.
https://www.vidhyarthimitra.com
Post a Comment