" अस्तित्व निर्माण करण्यासाठी संघर्ष करावाचं लागतो मित्रांनो..!"

" अस्तित्व निर्माण करण्यासाठी संघर्ष करावाचं लागतो मित्रांनो..!"

मानवाचा इतिहास संघर्षाने भरलेला आहे. भूतकाळातील प्रत्येक महान व्यक्तीने, संस्कृतीने आणि समाजाने संघर्ष करत आपले अस्तित्व निर्माण केले आहे. संघर्ष हा एक अटळ सत्य आहे. तो टाळता येत नाही, उलट त्याला सामोरे जाणे आणि त्यातून शिकणे हेच खरे यशाचे सूत्र आहे.

"अस्तित्व निर्माण करण्यासाठी संघर्ष करावाच लागतो" ही संकल्पना केवळ वैयक्तिक जीवनापुरती मर्यादित नाही, तर ती समाज, राष्ट्र आणि संपूर्ण मानवजातीच्या विकासासाठीही लागू होते. जगाच्या इतिहासात असे एकही उदाहरण सापडणार नाही जिथे मोठे यश संघर्षाशिवाय मिळाले असेल. संघर्ष हा केवळ अडथळा नसून तो प्रगतीसाठी आवश्यक प्रेरणा असतो...

🔰संघर्ष म्हणजे काय?

संघर्ष म्हणजे अडचणींवर मात करण्याची प्रक्रिया. तो केवळ शारीरिक नसून मानसिक, सामाजिक आणि आर्थिक स्वरूपाचाही असतो. अनेकदा संघर्ष म्हणजे संकट वाटते, परंतु खरे पाहता तो संधी असते. 

"ज्या व्यक्ती किंवा समाज संघर्ष स्वीकारतात, ते अधिक सशक्त, सक्षम आणि यशस्वी होतात."

🔰अस्तित्व निर्माण करण्यासाठी संघर्ष का आवश्यक आहे?

1. स्वतःच्या क्षमतांची जाणीव होते..

संघर्ष हा आपल्याला स्वतःच्या मर्यादा आणि क्षमतांची जाणीव करून देतो. सुखसोयीच्या जीवनात आपली खरी क्षमता कधीच बाहेर येत नाही. मात्र, जेव्हा संकट येते, तेव्हा माणूस स्वतःच्या सामर्थ्याचा शोध घेतो.

2. यशाची खरी किंमत समजते..

संघर्षाशिवाय मिळालेले यश टिकतेच असे नाही. जेव्हा आपण परिश्रम आणि कठीण प्रसंगांमधून जातो, तेव्हाच यशाची खरी किंमत समजते. संघर्षामुळे मेहनतीचे महत्त्व जाणवते आणि आपण अधिक समर्पणाने कार्य करतो.

3. चारित्र्य आणि मनोबल विकसित होते..

संघर्षातून जाताना माणूस मानसिकदृष्ट्या अधिक मजबूत होतो. परिस्थितीशी झुंजताना त्याचे चारित्र्य घडते आणि मनोबल वाढते. अशा व्यक्तींना भविष्यात येणाऱ्या कोणत्याही संकटांना तोंड देणे सोपे जाते.

4. निर्णयक्षमता सुधारते..

संघर्षाच्या काळात योग्य निर्णय घेण्याची क्षमता विकसित होते. कारण प्रत्येक पाऊल विचारपूर्वक टाकावे लागते. जे लोक संघर्षाचा अनुभव घेतात, ते अधिक सक्षम आणि जबाबदार बनतात.

5. समाजात स्थान निर्माण होते..

इतिहासात पाहिल्यास, महात्मा गांधी, डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर, स्वामी विवेकानंद, सुभाषचंद्र बोस यांसारख्या व्यक्तींनी संघर्ष केला आणि स्वतःचे अढळ स्थान निर्माण केले.

🔰संघर्षाची अपरिहार्यता... ✍️

1. नैसर्गिक आणि सामाजिक संघर्ष..

सृष्टीच्या सुरुवातीपासूनच अस्तित्वासाठी संघर्ष आवश्यक होता. उत्क्रांतीच्या सिद्धांतानुसार, ज्या सजीवांनी परिस्थितीशी जुळवून घेतले, तेच टिकले. प्राण्यांपासून मानवापर्यंत सर्वांना जिवंत राहण्यासाठी आणि विकसित होण्यासाठी संघर्ष करावा लागतो. समाजातही परिवर्तनासाठी संघर्ष अनिवार्य असतो. प्रत्येक सुधारणा, क्रांती किंवा नवीन संकल्पना संघर्षातूनच साकारली गेली आहे.

2. व्यक्तिमत्त्व विकासात संघर्षाची भूमिका..

कोणत्याही व्यक्तीचे यश हे त्याच्या कठीण परिस्थितींशी झुंजण्याच्या क्षमतेवर अवलंबून असते. संघर्षामुळे माणूस सक्षम बनतो, त्याच्यात सहनशीलता, चिकाटी, संयम, आत्मविश्वास आणि जिद्द निर्माण होते. इतिहासातील थोर व्यक्तींच्या जीवनात संघर्ष हा मोठा घटक राहिलेला आहे.

🔰इतिहास आणि संघर्ष...✍️

इतिहास साक्षी आहे की संघर्षाशिवाय कोणत्याही व्यक्तीचे किंवा राष्ट्राचे अस्तित्व निर्माण झाले नाही.

1. भारताच्या स्वातंत्र्याची लढाई..

ब्रिटिश राजवटीत भारताने दीर्घ काळ संघर्ष केला. महात्मा गांधींनी अहिंसेच्या मार्गाने, नेताजी सुभाषचंद्र बोस यांनी सशस्त्र क्रांतीच्या माध्यमातून, तर भगतसिंग यांनी बलिदान देऊन देशासाठी संघर्ष केला. या सर्व प्रयत्नांमुळेच आज आपल्याला स्वातंत्र्य उपभोगता येते.

2. डॉ.बाबासाहेब आंबेडकरांचा संघर्ष..

डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांनी आपल्या आयुष्यात अपार संघर्ष केला. अस्पृश्यतेच्या विरोधात उभे राहून त्यांनी शिक्षण घेतले आणि भारतीय घटनेचे शिल्पकार बनले. त्यांनी केलेला संघर्ष लाखो लोकांसाठी प्रेरणादायी ठरला.

3. थॉमस एडिसन आणि संशोधनाचा संघर्ष..

थॉमस एडिसन यांनी 1000 पेक्षा अधिक प्रयोग करून विजेच्या बल्बचा शोध लावला. जर त्यांनी संघर्ष सोडला असता, तर आज आपल्याला विजेचा प्रकाश मिळाला नसता.

4. डॉ.ए. पी. जे. अब्दुल कलाम यांचा प्रवास..

बालपणी पेपर विकणाऱ्या डॉ. कलाम यांनी संघर्ष करून शास्त्रज्ञ म्हणून नाव कमावले आणि भारताचे राष्ट्रपती झाले. त्यांच्या संघर्षामुळे भारताने क्षेपणास्त्र क्षेत्रात प्रगती केली.

🔰संघर्षाचे विविध प्रकार.. ✍️

1. मानसिक संघर्ष..

मनुष्याच्या अंतर्गत इच्छा-आकांक्षा आणि वास्तव यात संघर्ष असतो. योग्य निर्णय घेण्यासाठी आणि आत्मशोधासाठी हा संघर्ष महत्त्वाचा असतो.

2. सामाजिक संघर्ष..

समाजातील अन्याय, विषमता, भ्रष्टाचार, गरिबी यांविरुद्ध संघर्ष केल्याशिवाय परिवर्तन शक्य नाही. महात्मा गांधींनी अहिंसेच्या मार्गाने ब्रिटिशांविरुद्ध संघर्ष केला आणि भारताला स्वातंत्र्य मिळवून दिले.

3. आर्थिक संघर्ष..

गरिबीवर मात करून यश मिळवण्यासाठी कष्ट, मेहनत आणि योग्य नियोजन गरजेचे असते. अनेक व्यावसायिक, उद्योजक आणि कर्मचारी आर्थिक संघर्षातून पुढे आले आहेत.

4. शारीरिक संघर्ष..

खेळाडू, सैनिक, कामगार यांना त्यांच्या कार्यात शारीरिक संघर्ष करावा लागतो. हा संघर्ष त्यांना अधिक सक्षम आणि ताकदवान बनवतो.

🔰संघर्ष कसा करावा?

1. नकारात्मकतेवर विजय मिळवा..

संघर्ष करताना सर्वप्रथम मनातील भीती आणि नकारात्मक विचारांना दूर करणे आवश्यक आहे.

2. ध्येय निश्चित करा..

स्पष्ट ध्येय असेल, तर संघर्ष करणे सोपे होते. ध्येयाशिवाय संघर्ष केला, तर तो निरर्थक ठरतो.

3. सातत्य ठेवा..

यश एका दिवसात मिळत नाही. सातत्य ठेवणे महत्त्वाचे असते. मेहनत आणि चिकाटी हेच संघर्षाचे प्रमुख शस्त्र आहे.

4. शिकण्याची मानसिकता ठेवा..

संघर्ष हा शिकवतो. अनुभवातून आपण अधिक शहाणे होतो. चुका झाल्या तरी त्यातून शिकून पुढे जाणे आवश्यक आहे.

5. आत्मविश्वास वाढवा..

संघर्षाच्या मार्गावर आत्मविश्वास हा सर्वात मोठा साथीदार असतो. स्वतःवर विश्वास ठेवल्यास कोणतेही संकट पचवता येते.

संघर्षाशिवाय अस्तित्व निर्माण करणे अशक्य आहे. प्रत्येक यशस्वी व्यक्तीने संघर्ष केला आहे. संघर्ष हा संधीसारखा असतो – जो त्याला स्वीकारतो तो मोठा होतो. म्हणूनच जीवनात येणाऱ्या अडचणींना घाबरू नका, तर त्यांचा सामना करा. संघर्ष करा आणि तुमचे अस्तित्व निर्माण करा!

🔰संघर्षाला सामोरे जाण्याच्या उपाययोजना..✍️

1. सकारात्मक दृष्टीकोन ठेवा..

संघर्ष हा संधी आहे, समस्या नाही. त्याकडे सकारात्मक दृष्टीकोनातून पाहिले, तर तो प्रेरणादायी ठरतो.

2. सातत्य आणि जिद्द ठेवा..

यश सहज मिळत नाही. सातत्य, प्रयत्न आणि जिद्द यांचा समन्वय असेल, तर कोणताही संघर्ष पार करता येतो.

3. योग्य शिक्षण आणि कौशल्य विकसित करा..

संघर्ष कमी करण्यासाठी शिक्षण आणि कौशल्ये अत्यंत महत्त्वाची असतात. त्यातून आत्मनिर्भरता येते.

4. सहकार्य आणि संघटनशक्ती वाढवा..

एकत्र येऊन संघर्ष करणे सोपे जाते. सामाजिक आणि व्यावसायिक क्षेत्रात टीमवर्क महत्त्वाचा असतो.

5. मानसिक आणि शारीरिक आरोग्य जपा..

संघर्षात यश मिळवण्यासाठी शरीर आणि मन दोन्ही सशक्त असणे गरजेचे आहे. योग, ध्यानधारणा आणि व्यायाम याचा आधार घ्या.

🔰संघर्षाचे फायदे...✍️

1. आत्मविश्वास वाढतो..

2. निर्णयक्षमता सुधारते..

3. नवीन कौशल्ये विकसित होतात.

4. ध्येय साध्य करण्याची क्षमता निर्माण होते.

5. समाजात आदर्श निर्माण होतो.

6. सहनशीलता आणि मानसिक ताकद वाढते.

7. संकटांचा सामना करण्याची तयारी होते.

8. स्वतःच्या मर्यादा ओळखून त्या पार करण्याची जिद्द निर्माण होते.

9. स्वावलंबन आणि जबाबदारीची जाणीव होते.

10. यशाचे खरे मूल्य समजते आणि त्याचा योग्य उपयोग करता येतो.

11. अविचलता आणि सातत्याची सवय लागते.

12. नवीन संधी आणि अनुभव मिळतात.

13. नातेसंबंध अधिक समजूतदार आणि दृढ होतात.

14. आयुष्याकडे सकारात्मक दृष्टिकोन निर्माण होतो.

15. समस्यांचे सर्जनशील आणि तर्कशुद्ध समाधान शोधण्याची सवय लागते.

संघर्ष हा आयुष्याचा अविभाज्य भाग आहे. तो नकारात्मक न मानता संधी म्हणून स्वीकारला पाहिजे. संघर्षाशिवाय यश, विकास आणि आत्मसन्मान शक्य नाही. त्यामुळे, कोणत्याही क्षेत्रात पुढे जायचे असेल, तर संघर्षाला सामोरे जाण्याची तयारी ठेवली पाहिजे. यशस्वी व्यक्ती आणि समाज नेहमीच संघर्षातून घडतात. म्हणूनच, "अस्तित्व निर्माण करण्यासाठी संघर्ष करावाच लागतो" ही संकल्पना सर्वांनाच प्रेरणा देते.

धन्यवाद मित्रांनो.. आवडल्यास नक्कीच शेअर करा.🙏

-लेख संकलन आणि संपादन.. ✍️

-एक पुस्तकप्रेमी आणि समाजमाध्यमकार..

#विद्यार्थीमित्र प्रा.रफीक शेख 

The Spirit of Zindagi Foundation 

🎓 डॉ. ए.पी.जे.अब्दुल कलाम विद्यार्थी फाउंडेशन, परभणी.

https://www.vidhyarthimitra.com